Wat is eigenlijk een veranderkundige? Ben je dan kundig in het veranderen? Weet ik dan wat, wie en hoe ik mezelf of anderen wil veranderen? Een veel gebezigde uitspraak is dat “de enige constante verandering is” maar ik hoor ook vaak dat “mensen niet willen veranderen”. In ieder geval laat men zich niet snel veranderen. Die eigen wil, maakt ons mensen uniek. Als dit waar is, en we leven ook nog eens in een pandemie, een alles ontwrichtende tijd, wat betekent dit dan voor mijn en jouw identiteit en waar raakt het onze integriteit?
“Ik ben Marjoleine, bezig met de tweede helft van mijn leven en studeer Verandermanagement.
Later als ik groot ben, word ik veranderkundige …”
Mijn Veranderkundige Identiteit
Veranderen, telkens iets anders creëren: omdat ik geen energie krijg van terugkerende zaken, daag ik mezelf steeds uit om het anders te doen dan een vorige keer. Ik maak het mezelf daarin niet echt gemakkelijk wat best vermoeiend kan zijn; soms voor mijn omgeving maar vaker voor mezelf. Komt dat omdat ik niet snel tevreden ben? Het gevoel heb dat iets altijd beter kan of anders moet? Krijg ik nooit genoeg van leren, evalueren, reflecteren en weer anders acteren?
Laatst moest ik mijzelf en mijn partner voorstellen in een nieuwe groep. Wij zijn een mooi complementair stel: bij hem kun je terecht voor alle feitelijke vragen: wie – wat – waar – wanneer; bij mij krijg je een gewillig oor als het gaat om het waarom – en het hoe. Mijn waarnemen, voelen, nadenken, analyseren, komt voort uit het oprecht nieuwsgierig zijn naar wat mensen in beweging zet, wat jou en anderen drijft, hoe eenieder vorm geeft aan wat de bedoeling is in het leven.
Het zijn grote vragen waar ik zelf met regelmaat over nadenk: worden wie ik ben, zijn zoals ik ben bedoeld, doen waar ik goed in ben en beter worden in zaken waarvan ik dacht dat ik ze niet zou kunnen bereiken. Vragen die ik ook stel aan individuen, aan teams en leidinggevenden of bestuurders van een organisatie. Dit levert met regelmaat een zucht en fronsende wenkbrauwen op omdat mensen vinden dat ik best veel vraag en dat ik ze vragen stel waar ze op moeten kauwen. Inwendig moet ik dan glimlachen want dat was toch precies de reden om mij in te huren? Ik draag graag bij aan het ontwikkelen van elk menselijk potentieel zodat we gezamenlijk de ambities en gewenste resultaten van een organisatie waarmaken. Het verstevigen en bekrachtigen van een ieders bestaansrecht.
‘Mooi gezegd’ hoor ik je zeggen, maar waaraan herken je dan mijn veranderkundige identiteit, en wat laat ik dan zien als ik aan het werk ben? En wat heb jij daar dan aan?
Je zou kunnen zeggen dat ik je leer om jouw-ZELF te zien. En wanneer je jouw-ZELF kent en omarmt, ben jij degene die jouw plek inneemt in welk sociale systeem dan ook: gezin, werk, familie, buurt, team, organisatie, land etc. Je neemt je plek in, en je meet je een identiteit aan zoals jij je wilt laten zien en kennen op die plek in dat systeem op dat moment. Een deel van je ZELF ligt vanaf je prilste ontstaan stevig verankerd in je DNA, en de basis voor een gezonde identiteitsontwikkeling ligt in je kinderjaren, maar eenmaal volwassen kun je leren, spelen, veranderen van identiteit. Dus mijn ‘Veranderkundige’ identiteit is het ZELFstandige naamwoord voor het concept Identiteit, wat aangeeft dat het een “doe” woord is. Veranderen kun je leren: je kunt leren van anderen, en je moet het ZELF doen.
*bijsluiter: er bestaat een individueel ZELF (het ‘ik’) maar ook een collectief ZELF (het ‘wij’), waarbij het collectief ook een team of een organisatie kan zijn. Lees het bovenstaande gerust nogmaals vanuit het ‘wij’.
Mijn Veranderkundige Integriteit
Hé, weet ik je nog steeds te boeien? In ieder geval ben je tot hier gekomen. Durf je het aan om nog een klein stukje dieper mee de onderstroom in te duiken? In de inleiding stelde ik al de vraag waar de huidige pandemie met al haar maatregelen raakt – wat is het effect op jouw en mijn identiteit en wanneer vinden we maatregelen of reacties op maatregelen ‘eerlijk en fair’ of juist ‘belachelijk’? Tijdens de eerste lock-down ben ik mezelf echt even tegengekomen: want wie ben ik als ik niet meer kan hardlopen op de atletiekbaan? ‘Vier & Deel het leven’ is mijn levensmotto: hoe geef ik daar vorm aan in een anderhalve meter maatschappij? We krijgen vanuit de overheid en virologen voorgeschreven wat we wel en niet meer mogen doen. Zeker in deze tweede (bijna) lock-down wordt in de media steeds duidelijker dat niet iedereen zich meer wil houden aan wat men vanuit het publieke domein ons voorschrijft te doen. Er ontstaat spanning tussen de gezondheid/veiligheid waarborgen in onze democratische rechtstaat en het gebruiken van ons gezonde verstand in alle billijkheid met respect voor wat er gaande is. Het lijkt alsof er 17-miljoen virologen in dit land leven, iedereen denkt te weten wat waar is en waar men goed aan doet. Het raakt overal en iedereen in identiteit (uiterlijk) maar nog meer in integriteit (innerlijk).
Deze conflictueuze dynamiek herken ik, los van een pandemie, ook in de organisatievraagstukken waar ik als coach en veranderkundige voor gevraagd wordt. De grootste spanning neem ik waar tussen wat de organisatie denkt dat effectief en efficiënt is, en hoe de organisatie kwaliteitsnormen stelt en kwantiteitsafspraken maakt met de professional; die wel geacht wordt deskundig te zijn, maar vaak niet echt gehoord wordt in de afwegingen van waar de organisatie nou echt goed aan doet. De professional benadrukt dat het van belang is om terug te gaan naar ‘de bedoeling’: waar draait het in essentie nu werkelijk om? Niet wat doe je, en hoe doe je het maar waarom doe je het? JA daar ben ik van, dat raakt de WAAROM vraag. Vragen naar de bedoeling, en hoe valt die samen met waar jij voor staat. Sluit het aan op je eigen morele kompas?
Hoe zet ik dan mijn eigen integriteit in als Veranderkundige?
Als veranderkundige is mijn integriteit mijn belangrijkste kompas in veranderende tijden waarin niets meer vanzelfsprekend is. Het daagt mij uit om te blijven leren, want leren is veranderen en veranderen is leren. Dat gaat niet vanzelf. Mijn advies is om daar af en toe even de tijd voor te nemen, sta eens stil …
en als je dat zelf niet kunt – stilstaan –
worden we door iets wat groter is dan ons zelf wel tot stilstand gebracht
Gebruikte literatuur bronnen
Hart, W. : Verdraaide Organisaties. Geraadpleegd vanuit www.verdraaideorganisaties.nl/introductie/samenvatting.
Ruiters, M.C.P. & collega’s (red.) (2015): Je Binnenste Buiten – Over professionele identiteit in organisaties. Deventer: Vakmedianet
Ruiters, M.C.P., van Luin, G.E.A., Wortelboer, F.Q.C. & collega’s (2018): Mijn Binnenste Buiten – Werken aan je Professionele Identiteit. Deventer: Vakmedianet
Van Es, R. (2020): Emotionele Integriteit – De onderstroom van professionele Ethiek. Amsterdam: Boom Uitgevers
Verhaeghe, P. (2012): Identiteit. (16e druk, 2019). Amsterdam: De Bezige Bij
